Websites

Officiële, wetenschappelijke en beleidsmatige instanties

Trimbos-instituut

Website: https://www.trimbos.nl
Het Nederlands instituut voor geestelijke gezondheid en verslaving. Biedt wetenschappelijk onderbouwde informatie over alcohol, drugs, gamen, roken, gokken, herstel, preventie en behandeling. Toegankelijk geschreven voor zowel professionals als publiek.

Jellinek

Website: https://www.jellinek.nl
Eén van de bekendste verslavingszorginstellingen. Biedt uitgebreide informatie over middelengebruik, gedragsverslavingen, zelftesten en behandelopties.

Verslavingskunde Nederland

Website: https://www.verslavingskunde.nl
Een netwerk van instellingen en experts die zich bezighouden met kennisdeling, innovatie en kwaliteitsverbetering in de verslavingszorg.

GGZ Nederland

Website: https://www.ggz.nl
Overkoepelende organisatie voor instellingen in de geestelijke gezondheidszorg. Biedt documentatie over beleid, financiering en samenwerking binnen de verslavingszorg.

Jeroen Bosch Ziekenhuis – Expertisecentrum Verslaving

Website: https://www.jbz.nl/medische-specialismen/verslavingszorg
Biedt gespecialiseerde zorg waarbij psychiatrie en medische verslavingszorg worden gecombineerd.

Tactus Verslavingszorg

Website: https://www.tactus.nl
Actief in preventie, behandeling en nazorg. Gericht op jongeren, volwassenen, ouderen en mensen in herstel. Ook trainingen voor professionals.

VNN – Verslavingszorg Noord Nederland

Website: https://www.vnn.nl
Biedt informatie, zelfhulpmodules, behandeling en ondersteuning voor naasten. Beschikt over een eigen herstelacademie.

Stichting Zelfbeschadiging

Website: https://www.zelfbeschadiging.nl
Richt zich op het bespreekbaar maken van zelfbeschadiging, soms als uitingsvorm van verslaving of copingmechanisme.

Drugsinfo.nl

Website: https://www.drugsinfo.nl
Onderdeel van Trimbos. Neutrale en feitelijke informatie over middelen, risico’s, verslavingskans en combinaties.

Ikstopnu.nl

Website: https://www.ikstopnu.nl
Overheidsplatform met hulp en advies bij het stoppen met roken. Informatie over nicotineverslaving, ontwenningsverschijnselen en gedragsverandering.

Gameninfo.nl

Website: https://www.gameninfo.nl
Trimbos-platform over gamegedrag, gameverslaving en signalen bij jongeren.

Unity.nl

Website: https://www.unity.nl
Voorlichting door en voor mensen in het uitgaansleven. Transparante info over drugsgebruik, effect, dosering en risico’s.

Herstelverhalen.nl

Website: https://www.herstelverhalen.nl
Verhalen van mensen in herstel. Focus op persoonlijke ontwikkeling, terugvalpreventie en zingeving.

Naasten in Kracht

Website: https://www.naasteninkracht.nl
Platform voor familie en naasten van mensen met psychische kwetsbaarheid of verslaving.

Wij zijn MIND

Website: https://wijzijnmind.nl
Breed platform voor psychische gezondheid. Veel intersectie met verslaving, depressie en zelfzorg.

Internationale instanties en onderzoeksinstituten

National Institute on Drug Abuse (NIDA – VS)

Website: https://www.drugabuse.gov
Internationaal toonaangevend instituut voor wetenschappelijk onderzoek en beleidsontwikkeling. Grote kennisbank over neurobiologie, verslaving en interventie.

Substance Abuse and Mental Health Services Administration (SAMHSA – VS)

Website: https://www.samhsa.gov
Amerikaanse overheidsorganisatie met veel tools, statistieken en behandelingsrichtlijnen voor zowel burgers als professionals.

National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism (NIAAA – VS)

Website: https://www.niaaa.nih.gov
Gespecialiseerd in alcoholverslaving. Veel wetenschappelijke publicaties, zelfhulpmiddelen en cijfers.

Canadian Centre on Substance Use and Addiction (CCSA – CA)

Website: https://www.ccsa.ca
Onafhankelijke kennisinstelling in Canada. Richt zich op beleid, preventie en maatschappelijke impact van verslaving.

Zelfhulpgroepen, NGO’s en informatieve platforms

Alcoholics Anonymous (AA)

Website: https://www.aa.org
Internationaal netwerk van zelfhulpgroepen. Gebaseerd op het 12-stappenmodel. Grote community met bijeenkomsten over de hele wereld.

SMART Recovery

Website: https://www.smartrecovery.org
Wetenschappelijk gefundeerd alternatief voor AA. Richt zich op gedragsverandering en cognitieve technieken.

Addiction Center

Website: https://www.addictioncenter.com
Informatief platform over allerlei soorten verslaving: drugs, gokken, seks, eetstoornissen en meer.

Verywell Mind – Addiction Section

Website: https://www.verywellmind.com/addiction-4157286
Toegankelijke psychologische site met artikelen over verslaving, gedrag, relaties en herstel.

Literatuur

Wetenschappelijk

• Lembke, Anna – Dopamine Nation: Finding Balance in the Age of Indulgence
  → De huidige maatschappij; neurologisch en psychologisch onderbouwd.

• Gabor Maté – In the Realm of Hungry Ghosts: Close Encounters with Addiction
  → Gecombineerd wetenschappelijk en ervaringsgericht perspectief van een arts.

• Judith Grisel – Never Enough: The Neuroscience and Experience of Addiction
  → Geschreven door een neurowetenschapper met een verleden in verslaving.

• Marc Lewis – The Biology of Desire: Why Addiction Is Not a Disease
  → Cognitieve neurowetenschappen, alternatief voor het klassieke "ziektemodel".

• Nora Volkow (artikelen op PubMed of via NIH)
  → Voor wie wetenschappelijke papers zoekt over dopamine en verslaving.

• Maia Szalavitz – Unbroken Brain: A Revolutionary New Way of Understanding Addiction
  → Combineert journalistiek met neurologisch en psychologisch inzicht.

• American Psychiatric Association – DSM-5-TR
  → Standaard voor classificatie van verslavingsstoornissen.

Non-Fictie

• Johann Hari – Chasing the Scream: The First and Last Days of the War on Drugs
  → Populair, kritisch op het drugsbeleid, deels onderbouwd.

• Susan Greenfield – Mind Change: How Digital Technologies Are Leaving Their Mark on Our Brains
  → Verslaving aan technologie en neurologie, iets controversiëler.

• Russell Brand – Recovery: Freedom from Our Addictions
  → Ervaringsgericht, gebaseerd op het 12-stappenmodel.

• Bas van Goor – Ik heb diabetes type 1, so what?!
  → Niet volledig over verslaving, maar bespreekt afhankelijkheid en gedragsverandering.

Fictie

• William S. Burroughs – Junky
  → Klassieke semi-autobiografische roman over heroïneverslaving.

• David Sheff – Beautiful Boy
  → Memoir, maar leest als roman; over zoon met methverslaving.

• Charles Bukowski – Post Office en andere werken
  → Alcoholisme als onderliggend thema.

• **Stephen King – The Shining, Doctor Sleep
  → Alcoholisme als centraal element (deels autobiografisch van King).

• Denis Johnson – Jesus’ Son
  → Verhalenbundel over drugsverslaving, hallucinerend en poëtisch.

• Joost Zwagerman – Gimmick!
  → Verslaving, kunstscene en destructieve jeugdcultuur.

• Ronald Giphart – Phileine zegt sorry
  → Niet uitsluitend over verslaving, maar bevat thema’s als afhankelijkheid en impulscontrole.

• Peter Buwalda – Bonita Avenue
  → Seksuele verslaving, drugsgebruik en machtsdynamiek binnen gezin.

• Adriaan van Dis – Zilver of Het verlies van de onschuld
  → Thema’s als alcoholisme en moreel verval.

Podcasts

Wetenschappelijk en professioneel (Engels)

Huberman Lab – Dr. Andrew Huberman

• Afleveringen over dopamine, verslaving en gedragsverandering.

• Zeer wetenschappelijk onderbouwd, begrijpelijk uitgelegd.

• Aanrader: “The Science of Addiction & How to Overcome It”

The Psychology Podcast – Dr. Scott Barry Kaufman

• Bespreekt psychologische en neurologische aspecten van gedrag.

• Regelmatig gasten met expertise in verslaving of zelfcontrole.

In Recovery – Dr. Nzinga Harrison

• Psychiater gespecialiseerd in verslavingszorg.

• Beantwoordt luisteraarsvragen op basis van wetenschap en praktijkervaring.

Your Brain on Drugs (Wondery)

• Educatieve miniserie over de werking van drugs op het brein.

• Sterk narratief, journalistiek en wetenschappelijk gecombineerd.

The Addicted Mind Podcast

• Interviews met experts op gebied van trauma, verslaving, herstel, neurobiologie.

• Geschikt voor zorgverleners én mensen in herstel.

Nederlandstalige podcasts over verslaving

Verslaafd – AVROTROS / NPO Radio 1

• Documentaireachtige podcast met persoonlijke verhalen, gecombineerd met experts.

• Goede balans tussen ervaring en duiding.

Ik ken iemand die... (specifieke afleveringen over verslaving)

• Niet volledig over verslaving, maar vaak eerlijke gesprekken over afhankelijkheid, o.a. alcohol en gokken.

Pillen & Praten – Stichting Positieve Leefstijl

• Jongeren en ervaringsdeskundigen praten over middelengebruik, grenzen en keuzes.

Trimbos Instituut Podcast (verschillende formats)

• Interviews met onderzoekers en zorgprofessionals over preventie, zorg en beleid.

Persoonlijk herstel & ervaringsverhalen

Recovery Elevator

• Gericht op alcoholverslaving en het pad naar herstel.

• Gemixt format van persoonlijke verhalen en praktische tips.

Sober Powered – Gill Tietz (wetenschappelijk & persoonlijk)

• Biochemicus die haar eigen alcoholverslaving uitlegt vanuit neurologisch perspectief.

• Zeer informatief én herkenbaar.

The Bubble Hour

• Voor en door vrouwen in herstel, met veel aandacht voor emoties, relapses, trauma.

Dopey Podcast

• “Dark comedy” over verslaving.

• Rauw, humoristisch, schrijnend – cultstatus in de recovery-gemeenschap.

Video media

Documentaires & docuseries

The Pharmacist (Netflix)
Waargebeurd verhaal van een vader die zelf de opioïdencrisis onderzoekt.
Thema’s: Big Pharma, OxyContin, gerechtigheid.

Dope Sick Nation (Vice, Hulu)
Rauw beeld van drugsverslaving in Florida, met straatinterviews en zorgverleners.
Inhoud: Harde realiteit, sterke journalistieke insteek.

Dopesick (Hulu / Disney+)
Miniserie gebaseerd op het gelijknamige boek over Purdue Pharma en Oxycodon.
Met: Michael Keaton. Must-see voor inzicht in de opioïdencrisis.

The Anonymous People (Amazon Prime)
Focus op herstel, stigma van verslaving en de AA/NA-community.

Take Your Pills (Netflix)
Over de opkomst van ADHD-medicatie (Adderall) als prestatieverbeteraar.

Heroin(e) (Netflix)
Oscar-genomineerde korte documentaire over drie vrouwen die strijden tegen de heroïne-epidemie in West Virginia.

Sophie in de Mentale Kreukels (NPO Start)
Sophie Hilbrand onderzoekt burn-outs, antidepressiva en afhankelijkheid.

Jellinek YouTube & Documentaires
Uitleg over drugs, verslaving en herstel. Veel wetenschappelijke content.

Verslaafd! (RTL / Videoland)
Realityserie waarin verslaafden via interventie hulp krijgen.
Let op: Emotioneel en deels infotainment.

Focus (NPO Wetenschap)
Thema-afleveringen over dopamine, hersenen en verslaving. Wetenschappelijk en toegankelijk.

Fictie

Requiem for a Dream (2000)
Zware film over drugs, eetstoornissen en obsessie. Bekend om intense stijl en thematiek.

Trainspotting (1996, en vervolg T2 in 2017)
Heroïneverslaving in Schotland. Rauw, humoristisch en tragisch.

Leaving Las Vegas (1995)
Tragisch liefdesverhaal over alcoholverslaving. Nicolas Cage won een Oscar.

Beautiful Boy (2018)
Waargebeurd verhaal over een jongen met methverslaving en zijn vader.

Candy (2006)
Liefdesverhaal doordrenkt met drugsverslaving. Met Heath Ledger.

The Gambler (2014)
Over gokverslaving en zelfdestructieve keuzes.

Nederlandstalig

Broers (2017)
Film waarin familierelaties en verslaving centraal staan.

Tonio (2016)
Over rouw en psychologische verwerking na verlies door roekeloos gedrag. Niet direct over verslaving, maar thematisch verwant.

De Deal (2014, België)
Gokverslaving, financiële druk en criminele keuzes.

100 dagen voor de klas – Themaaflevering verslaving (BNNVARA)
Over middelengebruik onder jongeren op school.

Fictie series

Euphoria (HBO)
Tieners en hun relatie tot drugs, seks, trauma en identiteit. Zeer expliciet, artistiek en confronterend.

BoJack Horseman (Netflix)
Animatieserie die diepe thema’s zoals alcoholisme, depressie en verslaving op filosofische manier aanpakt.

Breaking Bad (Netflix)
Hoewel het draait om drugsproductie, laat het ook de impact van methverslaving zien op individuen en gemeenschappen.

House M.D.
Het hoofdpersonage is functioneel verslaafd aan pijnstillers. Thema’s rond ethiek, medicatieafhankelijkheid en zelfdestructie.

Mad Men
Alcoholisme, nicotineverslaving en onderdrukte emoties in de reclamewereld van de jaren ’60. Maatschappijkritisch en psychologisch rijk.